Thursday, November 8

महिला ‘हाउस वाइफ’ कि ‘होम मेकर’ ? -खुस्बु ओली

  • घर सम्हालेर बस्ने महिला वा गृहिणीलाई हेर्ने दृष्टिकोण हाम्रो समाजमा संकुचित छ । तर, कालो बादलमा चाँदीको घेरा भनेझैँ सामाजिक रूपान्तरणको विश्वव्यापी लहरले गृहिणी (हाउस वाइफ)लाई ‘होम मेकर’का रूपमा परिभाषित गर्न थालिएको छ ।
  • घरभित्रको सम्पूर्ण काम गर्ने एउटी महिलाले आफूलाई गृहिणी भनेर परिचय दिन सक्ने परिपाटीको निर्माण हुन नसक्नुको कारण पनि यही नै हो । जब श्रमको सम्मान हुन्छ, आत्मगौरव र आत्मसम्मान हुन्छ ।
  • सन् १९७२ मा इटालीमा एउटा अभियान प्रारम्भ भयो । केही महिलाले घरको काम गरेबापत पारिश्रमिक पाउनुपर्ने र यसलाई श्रमका रूपमा परिभाषित गर्नुपर्ने माग अघि सारे ।
  • क्यानडा, नर्वे, स्विडेनलगायत युरोपेली मुलुकमा होम मेकरलाई सेवा निवृत्तिभरण, ‘अनपेड हाउसहोल्ड अलाउन्स’को व्यवस्था गरिएको छ ।
  1. महिलाले गरेको घरको कामको सम्मान र आर्थिक मूल्यांकन गर्ने हो भने विश्व अर्थतन्त्रको कुल गार्हस्थ उत्पादनमा २६ देखि ३० प्रतिशतसम्म वृद्धि हुन सक्छ ।
  2. घरेलु कामलाई श्रमको दर्जा दिन सुरु गरियो भने कुनै पनि गृहिणीले कुनै फारम भर्दा बेरोजगार लेख्नुपर्दैन । त्यसको सट्टा होम मेकर लेख्न सक्छन् ।
  3. विश्वव्यापी रूपमा भएका केही सर्वेक्षणमा ५० प्रतिशत महिला अनुत्पादक भनिएको घरेलु काममै सीमित हुन्छन् । नेपालमा यो संख्या सो तथ्यांकभन्दा निकै माथि छ ।
  4. अन्य देशमा बालबालिका र ज्येष्ठ नागरिकको हेरचाहको व्यवस्था सरकारले नै गरेको हुन्छ । तर, हाम्रो देशमा ती सबै काम महिलाले नै गर्दै आएका छन् । त्यसैले घरमा महिलाले मात्रै गर्दै आएको कामलाई वर्गीकरण गर्नुपर्छ ।
  5. एकै प्रकृतिको काममा महिला र पुरुषलाई दिइने पारिश्रमिकमा ठूलो अन्तर छ । यसमा समानता नआए जुनसुकै वेला विद्रोह हुन सक्छ ।
  6. घरेलु कामलाई श्रमको मान्यता दिएमा अहिले समाजमा व्याप्त घर बस्ने ‘बेरोजगार’ घरबाहिर काम गर्ने ‘रोजगार’ भन्ने धारणा हट्न सक्छ । गृहिणीहरूले आफ्ना श्रीमान्सँग पैसा माग्दा शिर झुकाउनुपर्ने अवस्था अन्त्य हुन्छ । लज्जाबोध गर्नुपर्ने अवस्था रहँदैन । र, महिलाले पनि आफ्नो श्रमको कदर गर्छन् ।
होममेकरलाई राज्यको तर्फबाट उचित सेवासुविधाको प्रबन्ध भएमा निम्न कार्यमा योगदान पुग्नेछ :
अब सरकारको एउटा ऐतिहासिक निर्णयले कुनै पनि बालबालिकाले भविष्यमा निर्धक्क डाक्टर, इन्जिनियर, पाइलट वा अरू केही बन्छु भन्दै गर्दा ‘म होम मेकर बन्छु’ भन्ने वातावरण बन्न सक्छ । घरेलु कामलाई श्रमको प्रकृतिमा ल्याउन सकिएमा यो सम्भव हुन्छ । उल्लिखित अवधारणा पुरुषका लागि पनि हो । घरको काम गर्ने जिम्मेवारी महिलाको मात्रै होइन । त्यसैले समतामूलक समाज निर्माण गर्ने अभियानमा दुवैको बराबरी सहभागिता आवश्यक छ । सरकारले गृहिणीलाई होम मेकरका रूपमा मान्यता दिनुपर्छ ।

No comments:

Post a Comment