अराजक शब्दहरु: वित्तीय साक्षरता किन ?

Friday, November 9

अन्तर्राष्ट्रिय मुद्राकोषको तथ्यांकअनुसार सन् २०१६ मा संसारभर एउटा वाणिज्य बैंकको शाखाले औसत ७ हजार ९ सय ३८ वयस्क मानिसलाई सेवा प्रदान गरेको थियो । नेपालमा भने एउटा वाणिज्य बैंकको शाखाले औसतमा १० हजार ४ सय ३८ वयस्कलाई सेवा प्रदान गर्छ । लघुवित्त संस्थाहरूको समेत शाखा जोड्ने हो भने प्रतिशाखा औसतमा ४ हजार ४ सय ९० जनाले बैंकिङ सेवा प्राप्त गरेको देखिन्छ ।

नेपालको बैंकिङ क्षेत्रले वित्तीय साक्षरताका क्षेत्रमा राम्रो प्रगति गरेको छ । गत आर्थिक वर्षमा नेपालमा मोबाइल बैंकिङ, शाखारहित बैंकिङ र एटीएमका क्षेत्रमा राम्रो वृद्धि देखिन्छ । यसले नेपाल पनि डिजिटलाइजेसन बैंकिङतर्फ उन्मुख भएको देखिन्छ तर अझै दजनौं स्थानीय तहमा वाणिज्य बैंकहरूको उपस्थिति छैन ।

नेपालमा करिब ४० प्रतिशतसम्ममा मात्र बैंकिङ पहुंँच पुगेको छ । बाँंकी ६० प्रतिशत जनसंख्यालाई वित्तीय साक्षरताका माध्यमबाट बैंकिङ च्यानलमा भित्र्याउन प्राथमिकता दिनुपर्छ ।

नेपालजस्ता अविकसित देशहरूको वित्तीय साक्षरता बैंक खाता खोलाउने, बचत गराउने र कर्जा प्रवाह गर्नेजस्ता विषयमा केन्द्रित छन् । विकसित देशमा कुनै बच्चा जन्मेदेखि नै खाता खोलिदिने चलन हुन्छ ।

वित्तीय साक्षरताको मुख्य उद्देश्य जनतालाई बैंक तथा वित्तीय संस्थाको सेवाबारे जानकारी गराउँदै ती सेवा लिन उत्प्रेरित गराउनु हो । यसले देशको आर्थिक विकासमा सकारात्मक प्रभाव पर्छ । हामीकहाँ वित्तीय साक्षरतामार्फत जनतालाई केही काम थालनीका लागि उत्प्रेरणा दिनु पनि आवश्यक छ ।

पढेलेखेकाले सानोतिनो काम गर्न हुँ‘दैन भन्ने मानसिकता बदल्नुपर्छ । लेखक रोबोर्ट कियोसोकीले ‘रिच ड्याड पुअर ड्याड’मा आर्थिक आर्जन गर्ने वस्तुमा लगानी गर्न सल्लाह दिएका छन् । उनका अनुसार लगानी गरेको वस्तुले आर्थिक आर्जन गर्छ भने त्यो सम्पत्ति हो र लगानी गरेको वस्तुले आम्दानी दिंँदैन र खर्च बढाउंँछ भने त्यो दायित्व हो । उनका अनुसार धनी मानिसको सम्पत्ति बढी हुन्छ र दायित्व कम हुन्छन् । वित्तीय साक्षरताले मानिसलाई आम्दानी बढाउने क्षेत्रमा लगानी गर्न प्रोत्साहन गर्नुपर्छ ।

अराजक शब्दहरु